Zespół Rodzinnej Pieczy Zastępczej. Bezpieczeństwo podopiecznych to ich priorytet

Co oznacza i z czym się nam kojarzy Rodzinna Piecza Zastępcza?

Ten temat zgłębił Zespół Rodzinnej Pieczy Zastępczej działający w strukturach Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Końskich.

Przejściowa forma opieki

Jak informują Urszula Przygodzka, dyrektor PCPR w Końskich oraz Izabela Kaliś, kierownik Zespołu Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Końskich, w dużym uproszczeniu, Rodzinna Piecza Zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców biologicznych. Takie rozwiązanie ma być przejściową formą opieki nad dzieckiem, a samo umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu i po uzyskaniu zgody rodziców zastępczych.

Do kogo najczęściej kierowane są dzieci?

W przypadku rodzinnej pieczy zastępczej dzieci najczęściej kierowane są do rodzin spokrewnionych, które tworzą rodzeństwo i dziadkowie. Według znowelizowanej ustawy wujostwo jest już niezawodową rodziną zastępczą. Dzieci, które nie mogą być umieszczane w spokrewnionych rodzinach zastępczych, czy u osób najbliższych z wielu przyczyn, kierowane są do zawodowych rodzin zastępczych.

Rodzina zawodowa, niezawodowa

Funkcję rodzica zastępczego mogą pełnić wyłącznie osoby, które spełniają wymogi formalne określone w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ukończyły szkolenie dla niezawodowych rodzin zastępczych, organizowane przez PCPR w Końskich.

- Rodzinę zastępczą niezawodową mogą stworzyć dalsza rodzina dziecka, a więc np.: wujek z ciocią lub osoby zupełnie niespokrewnione. Przymiotnik rodzina „niezawodowa”, trzeba tu rozumieć w ten sposób, że żaden z rodziców zastępczych nie rezygnuje z własnej pracy i nie może pobierać wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Niemniej jednak, takie rodziny mogą liczyć na wsparcie instytucjonalne - mówi Urszula Przygodzka.

Rodzinę zawodową tworzą osoby niespokrewnione z dzieckiem, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie. W tej kategorii rodzin wyróżniamy: rodziny zawodowe, rodziny zawodowe pełniące funkcję pogotowia rodzinnego oraz rodziny zawodowe specjalistyczne. W rodzinach zastępczych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego dzieci mogą być umieszczane w trybie interwencyjnym, np. w przypadku przemocy w rodzinie. W takiej rodzinie dzieci mogą przebywać maksymalnie 4 miesiące. Obowiązujące regulacje prawne przewidują kierowanie takich dzieci już do rodzin zastępczych niezawodowych, rodzinnych domów dziecka, czy nawet adopcji, lecz w tym przypadku bezwzględnie musi być uregulowana sytuacja prawna dziecka. Z kolei w rodzinach zawodowych specjalistycznych umieszczane są dzieci wymagające specjalistycznego wsparcia, tj. dzieci niepełnosprawne, małoletni z trudnościami emocjonalnymi a także nieletnie matki.

- Spośród wymienionych form pieczy zastępczej, rodzina zastępcza spokrewniona jest najbardziej optymalną formą pod względem spełniania odpowiednich warunków do rozwoju i wychowania małoletniego dziecka. Zdarza się jednak, że umieszczenie dziecka w rodzinie spokrewnionej jest niemożliwe. Wówczas można zabezpieczyć małoletniego w rodzinie zastępczej zawodowej, bądź niezawodowej lub w ostateczności w instytucjonalnej pieczy zastępczej - dodaje Izabela Kaliś.

Pełnoletność. Co dalej?

Podopieczni po uzyskaniu pełnoletności nie są pozostawieni sami sobie.

- Tacy podopieczni znajdujący się na terenie naszego powiatu często np. studiują. Następnie objęci są wsparciem jako osoby usamodzielniane, zakładając własne gospodarstwa domowe lub za zgodą rodziny zastępczej: dziadków czy wujostwa, mogą mieszkać z nimi dalej. Osoby usamodzielnianie mogą również liczyć na naszą pomoc w poszukiwaniu pracy i jeśli wyrażają taką chęć, mieć możliwość ukończenia określonych kursów. Jako pracownicy staramy się jak najwięcej im pomagać i to w zasadzie w każdej trudnej sytuacji, z jaką się spotykają w swoim życiu codziennym, to wręcz nasza misja. W większości przypadków wchodzenie w etap dorosłości wychodzi wychowankom dość dobrze, ale gdy tylko trzeba coś pomóc, podpowiedzieć, jechać do sklepu, czy załatwić dobrego fachowca, zawsze jesteśmy gotowi i w pełni otwarci na udzielenie takiego wsparcia - twierdzi dyrektor PCPR w Końskich.

Władza rodzicielska jest przywracana?

Zdarzają się takie sytuacje, ale nie są to liczne przypadki, to pojedyncze sytuacje w ciągu roku.

- Przywrócenie władzy rodzicielskiej jest możliwe dzięki pracy zespołowej, ale w szczególnym stopniu samych rodziców naturalnych, a następnie wsparcia asystentów i pracowników pomocy społecznej. Tu musi być szczególna troska o zmianę tej sytuacji ze strony rodziców, bo to oni muszą podjąć wiele działań, które pozwolą na przekonanie sądu, że dziecko może wrócić z powrotem do nich. Działania instytucji, którą kieruję zawsze zmierzają do długoterminowej stabilizacji, tu nie ma „utartych i wydeptanych szlaków” - przekonuje Urszula Przygodzka.

Nie tylko małżeństwa

Nie tylko małżeństwa mogą tworzyć rodzinę zastępczą. Takie wyzwanie może podjąć również osoba samotna, jeśli spełnia wymogi formalne zawarte w ustawie o wspieraniu rodziny zastępczej. Na terenie naszego powiatu funkcjonują rodziny zastępcze, które tworzą małżeństwa, jak i osoby samotne.

Jak zostać rodziną zastępczą?

Oczywiście nie wystarczy tylko chcieć, trzeba przejść odpowiednie szkolenie, które pozwoliłoby uzyskać potrzebne kwalifikacje.

- Przed podjęciem takiego szkolenia, osoby zainteresowane, kierowane są do psychologa, a także pedagoga, którzy sporządzają opinie. Samo szkolenie trwa 12 tygodni i prowadzone jest w formie warsztatowej. Po każdym spotkaniu szkoleniowym kandydaci wypełniają tzw. „Księgi Życia” oraz zaopatrywani są w fachową literaturę. Ponadto trzeba sobie zdawać sprawę, że praca z dziećmi, które na swej drodze życiowej napotykają tak poważne wyzwania wychowawcze, do łatwych nie należy. To nie są łatwe sytuacje, ale robimy wszystko co w naszej mocy, by nasi podopieczni mogli poczuć się bezpiecznie. Jestem przekonana, że z całą pewnością warto. Nasza praca ma być odpowiedzią na trudne sytuacje i tak właśnie jest. Również doświadczenie, jakie nabywamy z roku na rok, pozwala nam na odkrycie siebie na nowo, naszych wewnętrznych potencjałów, a konsekwencja w działaniu bardzo często utwierdza nas, że po raz kolejny sprostaliśmy wyzwaniu. W naszej pracy nie chodzi nam o trofea, ale dostrzeżenie, jak ogromne są to emocje, z którymi przychodzi się nam zmierzyć. Największą satysfakcję sprawia nam uśmiech dziecka - dodaje Izabela Kaliś.

Zadania PCPR

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Końskich jest jednostką powiatu, która jako jedyna realizuje zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej i jako jedyna zajmuje się działaniami związanymi z pieczą zastępczą. Od początku swej działalności, tj. od 2000 roku ma w swoich zadaniach wsparcie rodzin zastępczych. W związku z wejściem ustawy z 2011 r. o wspieraniu rodzin i systemie pieczy zastępczej, Starosta Konecki powierzył Powiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie w Końskich obowiązki Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej.

Od momentu wejścia w życie ww. ustawy, czyli od 1 stycznia 2012 r. PCPR przejęło funkcje i zadania z niej wynikające. W Zespole Rodzinnej Pieczy Zastępczej przy PCPR w Końskich, wg stanu na 27 listopada 2020 r., pracuje pięciu koordynatorów. Mają oni pod swoją opieką 43 rodziny spokrewnione, 18 rodzin niezawodowych i 2 rodziny zawodowe.

„Zielone światło”

W 2021 roku w ramach realizowanego projektu „Zielone światło”, prowadzony jest nabór kandydatów na szkolenie programem PRIDE dla niezawodowych i zawodowych rodzin zastępczych.

Osoby zainteresowane udziałem w ww. szkoleniu proszone są o kontakt z pracownikami Zespołu Rodzinnej Pieczy Zastępczej pod nr tel. 41 372 84 06, wew. 106.

Fot. Starostwo Powiatowe w Końskich