Urząd Gminy w Fałkowie pozyskał fundusze na renowację zabytków sakralnych i cmentarza z I wojny światowej [ZDJĘCIA]

Gmina Fałków prowadzi prace rewitalizacyjne, konserwatorskie i zabezpieczające przy kościołach w Fałkowie i Czermnie. Odnowi, przybliży pierwotny wygląd cmentarza wojennego z I wojny światowej. Na te zadania samorząd otrzymał 1 milion 47 tysięcy złotych. Z własnego budżetu gmina będzie musiała dołożyć tylko dwa procent wartości zadań.

Urząd Gminy w Fałkowie pozyskał z Polskiego Ładu fundusze na renowację elementów infrastruktury zabytków sakralnych w Czermnie i Fałkowie. Jak wyjaśnia nam Henryk Konieczny, wójt Fałkowa:

- Prowadzimy cztery różne zadania, które będą dotowane. A zatem otrzymaliśmy pieniądze na rewitalizację zabytkowych organów w kościele w Czermnie oraz odbudowę murów okalających kościół parafialny w Fałkowie, częściowe remonty zakrystii i sali katechetycznej i schodów. W kolejnej edycji trzeba będzie prowadzić prace przy wieży zabytkowego kościoła w Czermnie. Następnie odnowienie, rewitalizacja mauzoleum rodziny Jakubowskich, fundatorów tego kościoła. Ponadto rewitalizację cmentarza z I wojny światowej, gdzie pochowani są żołnierze tej Wielkiej Wojny. Na wspomniane projekty samorząd otrzymał 1 milion 47 tysięcy złotych. Z własnego budżetu gmina będzie musiała dołożyć tylko 2% wartości zadań - podsumowuje wójt Henryk Konieczny.

Kościół pw. Najświętszej Marii Panny, wspomógł budowę w latach 1878-1881 właściciel majątku, Stanisław Jakubowski i jego rodzina. Tenże właściciel posiada na terenie cmentarza kościelnego w Czermnie murowany grobowiec, mauzoleum, w którym chowano Jankowskich. 

- To bardzo nietypowa budowla grobowa. Na dachu stoi kapliczka ogrodzona ozdobną balustradą żeliwną. Na środku podwyższenie - cztery kolumienki dźwigają daszek, pod którym znajduje się figurka świętego, a na czterech stronach postumentu wypisano pochowanych w mauzoleum. Na łamanym daszku stoi krzyż. Na poziomie gruntu do grobowca wiodą ułożone pod skosem metalowe drzwi, zaryglowane na kłódki. By nikt niepotrzebnie do wnętrza nie wchodził, nie zaburzał spokoju, wiekuistego snu jakim są pogrążeni dawni właściciele tej ziemi - relacjonuje nam Henryk Konieczny.

Organy w kościele w Czermnie mają grubo ponad 100 lat. Wiadomo, że nie zostały kupione i zainstalowane nowe, a już użytkowane wcześniej w innej świątyni i trafiły do Czermna. Na renowację kościoła w Czermnie i wspomnianego mauzoleum przeznaczone jest 200 tys. złotych. Do tych prac gmina dołoży 50 tysięcy złotych. Remonty skończą się do początku lipca 2025 r.

Kościół pw. św. Trójcy w Fałkowie obwiedziony jest kamiennym, murowanym parkanem. I właśnie ten mur czeka generalny remont. Nadto schody główne, które z placu przykościelnego prowadzą do świątyni. Gmina poszukuje kamienia budowlanego pochodzącego z rozbiórki dawnych domów, budynków gospodarczych. Bo takich właśnie głazów, niekiedy nieco ociosanych budowano spichlerze, podmurówki pod domy, stodoły, tudzież inne budynki gospodarcze we wsiach wokół Fałkowa. I właśnie takie kamienie bardzo będą pasowały na uzupełnienie ubytków w kościelnym murze.

Ważnym miejscem, gdzie będą prowadzone prace rewitalizacyjne jest zabytkowy cmentarz z I wojny światowej. Pierwotnie, podczas działań wojennych poległych chowano w ziemi za dawnym kościołem parafialnym. Na fotografii z grudnia 1917 r. widziany jest niemal w całej okazałości.

Po zakończeniu wojny, do Fałkowa przybyli Austriacy, którzy według swoich planów zorganizowali i zbudowali wojenny cmentarz za nekropolią parafialną. Ciała żołnierzy ekshumowali z miejsca pochówku za kościołem i pogrzebali na nowo na cmentarzu wojennym. Kwatera ma 250 metrów. Posiada tarasowy układ. Groby obwiedzione murkami są na różnych wysokościach połączone schodkami. Tu spoczywają żołnierze różnych narodowości i wyznań, jak choćby prawosławni, wyznania mojżeszowego, ewangelicko - augsburskiego, rzymscy katolicy. Charakterystyczne są krzyże nagrobne. Każdy odlewany z żeliwa szarego. Na niektórych daje się odczytać nazwisko, stopień, narodowość datę śmierci. Obok siebie snem wiekuistym śpią żołnierze różnych narodowości, których cesarze nakazami, rozkazami, ukazami wcielali do swoich wojsk.

Wiele grobów z roku na rok, ulega postępującej destrukcji. Żeliwo szare, z którego odlewano krzyże jest odporne na warunki atmosferyczne, ale bez konserwacji jednak niszczeje. Nie rdzewieje tak szybko jak stal, to jednak kwaśne deszcze, wżerają się w strukturę. Ich renowacja jest jedyną drogą do zachowania choć części nazwisk w historycznej pamięci. Nazwisk żołnierzy poległych z dala od domów i swych rodzin, które często po dziś dzień nie są w stanie określić miejsca pochówku. A wobec śmierci wszyscy są równi, niezależnie od noszonego munduru...

W klatach 90.XX wieku samorządowcy Fałkowa wystosowali pismo do ambasady austriackiej z prośbą o dofinansowane prac przy odnawianiu cmentarza wojennego. Uważali, że jeżeli tę nekropolie w latach 20. XX wieku budowali, to pewnie jakiś moralny obowiązek sprawi, że część prac sfinansują. I przysłali 20 tysięcy złotych. Coś tu wtedy za te pieniądze wykonano. Teraz odnowienie nekropolii Wielkiej Wojny spoczywa na samorządzie. W oryginalnym cmentarzu, który budowali Austriacy, została jakaś duma i przestroga. Że to ostatnie groby, jakie w Europie i Polsce znalazły się po wojnie. Że od tamtego czasu kolejnych wojen, następnych grobów żołnierzy już nie będzie.

Z Rządowego Programu Ochrony Zabytków gmina Fałków pozyskała na prace przy zabytkach w Czermnie i Fałkowie 650 tys. złotych - wyszczególnia wójt Henryk Konieczny. - Wartość dotacji na zabytek sakralny w Fałkowie to 500 tys. złotych ze wspomnianego programu, a 50.087 złotych z budżetu gminy. Na renowację zabytkowych organów w kościele w Czermnie nieco ponad 147 tysięcy złotych z Programu Ochrony Zabytków i 53 tys. z gminnej kasy.