KOŃSKIE. Witraże powróciły do kolegiaty. Znakomicie oświetlają wnętrze. Zdobią świątynię [ZDJĘCIA]

W ostatnich dniach kwietnia 2025 r., po generalnym remoncie i renowacji, wróciły do kolegiaty św. Mikołaja witraże. Okna zajaśniały czystymi, wręcz nowymi barwami, które podczas słonecznego dnia znakomicie oświetlają wnętrze.

W Rządowym Programie Odbudowy Zabytków znalazła się kolegiata św. Mikołaja w Końskich, która otrzyma 1.1 mln złotych, z przeznaczeniem na renowację witraży z wymianą okien, przebudowę i modernizację kanalizacji deszczowej, izolację pionową fundamentów.

Ks. Jacek Wieczorek, proboszcz parafii świętego Mikołaja informował nas, że w najpierw należy wykonać odwodnienie i osuszenie fundamentów świątyni, ale interwencji wymagają też witraże. Będą wyjmowane z ram i dopiero w pracowni specjalistycznej przywracane do użyteczności. Zanim całość zostanie ponownie zamontowana, trzeba będzie zainstalować na całej ich długości specjalne szyby zewnętrzne, które będą chroniły przed warunkami atmosferycznymi.

 Tu należy dodać, że cztery witraże w kolegiacie św. Mikołaja zamontowano po 1945 r. Przez minione lata, kolorowe szkła i ich ołowiana oprawa były narażone na oddziaływanie warunków atmosferycznych. Traciły barwę, bo na szybkach siadała coraz większa, grubsza warstwa złożona z kurzu, spalin samochodowych i innych brudów. Ramki z ołowiu szybko się utleniły i warstwa tlenku ołowiu, niczym farba po części chroniła je. By te okna - witraże - jednak nie wypadły z ram, zamontowano wsporniki, listwy żelazne, który całość utrzymywały w otworze okiennym.

Podczas przygotowań do konserwacji, która odbywała się w 2025 r., zauważono w szybkach otwory po pociskach. Być może strzelano do witraży z tzw. wiatrówki, karabinka sportowego kbks, a może tylko z procy, z gumowym napędem załadowaną kulkami z łożysk tocznych albo niewielkich nakrętek od śrub.

W oknie za głównym ołtarzem wstawiono witraż z wizerunkiem Jezusa Chrystusa objawiającego się XVII-wiecznej mistyczce św. Małgorzacie. Pojawił się w koneckim kościele św. Mikołaja w 1929 r. przedstawiający scenę objawienia się Pana Jezusa z otwartym sercem św. Małgorzacie Marii Alacoque, zakonnicy w klasztorze sióstr wizytek w Pary Le Monial w Paryżu, w roku 1674. Objawienie ma związek z kultem Serca Jezusowego.

W objawieniu z 16 czerwca 1675 r. Jezus ponownie opowiedział Małgorzacie Marii Alacoque o bezmiarze łask płynących z Jego Serca i o tym, jak bolesne jest to, że ludzie często dają Mu ze swej strony jedynie wzgardę i zapomnienie. Prosił zakonnicę, aby przynajmniej ona była dla niego zadośćuczynieniem. Kult Arcybractwa Straży Honorowej Najświętszego Serca Pana Jezusa ma w koneckiej kolegiacie poczesne, ważne miejsce, podkreślone witrażem za ołtarzem głównym.

Zaś po 1945 r. - w ścianie południowej i jeden z północnej - Matka Boska Różańcowa i św. Dominik oraz Pan Jezus z kluczami i św. Piotr. Witraże trzeba będzie wyjąć z ram, a potem wyczyścić i uzupełnić brakujące fragmenty szkła kolorowego, spoin, a zniszczone elementy wymienić na nowe części. Rewitalizację, naprawę witraży wykonała pracownia Marty Wdowskiej z Radomia.

Zanim całość została ponownie zamontowana, najpierw w otworach okiennych, na całej ich długości i szerokości, zamontowano specjalne szyby zewnętrzne, które będą chroniły te dzieła sztuki przed warunkami atmosferycznymi. Wymieniono szyby w okach prezbiterium. Są wykonane ze specjalnego szkła, białego, przezroczystego z reliefami. Niegdyś tu było miejscami szkło ornamentowe. Teraz takiego gatunku szkła "drzwiowego" już nie będzie. Bo ornamentowe kolorowe w tej części kościoła żadnej ozdoby, wystroju nie przynosiły.

Po okresie konserwacji wróciły na swoje miejsce cztery witraże: modlitwa Pana Jezusa w Ogrójcu, ofiarowanie stygmatów św. Franciszkowi, przekazanie różańca św. Dominikowi i przekazanie władzy kluczy św. Piotrowi. Zostały one gruntownie wyczyszczone, uzupełniono brakujące lub uszkodzone szkiełka, usunięto wtórne poprawki i ostatecznie zostały wzmocnione nowymi ramami. Dzięki misternej pracy witrażystów z Pracowni Witraży Marty Wdowskiej, odzyskały swoje pierwotne piękno.

Kolegiata Świętego Mikołaja znajduje się w sercu miasta przy rynku. Pierwsze wzmianki o kościele sięgają XII wieku, wtedy Końskie należały do rodziny Odrowążów, a Iwo Odrowąż, biskup krakowski i królewski kanclerz, był pierwszym fundatorem świątyni.

U schyłku średniowiecza, ok. lat 1492-1520, wzniesiono nową budowlę, której fragmenty przetrwały do dziś. W 1749 roku ówczesny właściciel dóbr koneckich, kanclerz wielki koronny Jan Małachowski, fundował nowy ołtarz wielki z jego barokowym wystrojem. Przyczynił się do nadania praw miejskich, został pochowany w prezbiterium. W 1777 r. kościół został gruntownie odnowiony.

Obecnie istniejący kształt zyskał w wyniku rozbudowy i restauracji przeprowadzonej w latach 1902-1903, według projektu Wacława Popławskiego. Na przełomie lat 70. i 80. XX wieku odnowiono całe wnętrze świątyni. W 1993 r. kościół został podniesiony do rangi kolegiaty.