W Maleńcu pokazali, jak dziesiątki lat temu zęby wyrywano i... leczono [ZDJĘCIA]

Muzeum Stomatologii pokazało w Zabytkowym Zakładzie Hutniczym w Maleńcu jak wyglądały gabinety stomatologiczne i higiena jamy ustnej przed dziesiątkami lat. Jak usuwano zęby i prądem uśmierzano ich ból. I to wszystko pod kuratelą świętej Apolonii, patronki stomatologów.

2 października 2021 roku w Zabytkowym zakładzie Hutniczym w Maleńcu, swoje zbiory tyczące się stomatologii pokazał dentysta, dr Piotr Kuźnik. Prowadzi gabinet w Częstochowie. Do Maleńca przywiózł kilkaset eksponatów, narzędzi jakie służyły do uśmierzania bólu zębów, ich usuwania, leczenia i higieny.

Kilkaset narzędzi i instrumentów

Jak wyglądały instrumenty medyczne w okresie rzymskim? Co było pierwszym materiałem do wypełnień w zębach? Czy narzędzia dentystyczne z okresu międzywojennego znacznie różniły się od współczesnych? I wreszcie w jakich smakach były proszki do zębów w latach 20-tych ubiegłego wieku? Odpowiedzi na te i inne pytania usłyszeli uczestniczy spotkania ze stomatologiem dr Piotrem Kuźnikiem, właścicielem jednej z najciekawszych kolekcji stomatologicznych w Polsce. Doktor Piotr Kuźnik mówił, że urodził się, wychował i wykształcił do matury w Końskich. Ukończył Akademię Medyczną w Katowicach i osiadł w Częstochowie, gdzie wciąż prowadzi gabinet stomatologiczny.

Muzeum Stomatologii

Muzeum Stomatologii zorganizowało liczne wystawy pod nazwą "Urok starego gabinetu dentystycznego" m.in. na Zamku w Baranowie Sandomierskim, Na zamku w Łańcucie, w Pałacu Oborskich w Mielcu, w Ratuszu w Częstochowie, w Muzeum Regionalnym w Leżajsku, w Spichlerzu w Gorzowie Wlkp. oraz w muzeum w Strzyżowie.

Aż przyszedł czas na Maleniec, gdzie Muzeum Stomatologii pokazało kilkaset eksponatów, z 15 tysięcy zgromadzonych, obejmujące okres od XVIII wieku do czasów PRL. Prezentował również historię znanych marek takich jak Colgate, Listerine, Corega, Lacalut.

Opowiadając o stomatologii, dr Piotr Kuźnik przekazał zebranym w Maleńcu stomatologom, lekarzom, historykom i ludziom z innymi zainteresowaniami, że pierwszym eksponatem w jego kolekcji była tablica z okresu okupacji na której widnieje, napis: "Zahnatelier przyjmuje niezamożnych i cierpiących". Okazuje się, że w przeszłości "niezamożnymi" określano osoby korzystające z leczenia publicznego i nie było to w żaden sposób obraźliwe. Przeczytał fragmenty pamiętnika pomocy dentystycznej z lat  30.XX wieku. Pani pomocnica nasłuchała się krzyków, wrzasków  jakie wydawali pacjenci siadający na fotel lub tuż przed poddaniem ich rwaniu zębów.  Następnie pokazał fabrycznie nową, wiertarkę z 1890 roku. Zapakowana w oryginalne pudło producenta. Już na samą myśl o borowaniu zębów tym archaicznym przyborem robi się słabo. A przecież nasi przodkowie korzystali z takich nowości!

Prądem go, prądem!

Na wystawie i slajdach doktor Kuźnik prezentował unikatową aparaturę do uśmierzania bólu zęba prądem elektrycznym. Drugi instrument drugi taki egzemplarz znajduje się w Getyndze w Niemczech. Za pomocą tego urządzenia znieczulano pacjentów przed zabiegiem. Rażenie prądem nie było wielkie. Powodowało jedynie depolaryzację śluzówki. Elektryczność była nie lada wynalazkiem. Do życia wchodziła w XIX i XX wieku. Stosowano ją w przeróżnych celach. I metoda elektryczności na zębie uśmierzała ból, można było ząb leczyć.

Opium, kokaina i pasta

Ponad 2,5 tysiąca lat temu w Babilonie do znieczulenia używano opium. W XIX wieku dużą popularnością cieszył się natomiast podtlenek azotu – gaz rozweselający. Później zapanował chloroform, eter.

Do czyszczenia zębów używano różnych proszków. Pachniały wiśniami, bo takie aromaty dodawano do tych substancji. Potem wprowadzono pasty w porcelanowych słoiczkach. Ale gdy jeden z producentów podpatrzył, że malarze używają farb w tubach, wprowadził tuby do swojej produkcji,. I do dziś posiadamy pastę w tubach. Nie wysycha, nie marnuje się.

Senior z kulturą

Dr Piotr Kuźnik, jest współautorem programu TVP Katowice, "Zdrowie i Uroda".

Prezentację jego kolekcji w Maleńcu zorganizowano w ramach akcji Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pn.: "Weekend seniora z kulturą", której celem jest zachęcenie ludzi trzeciego wieku do aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. Trzeba przyznać, że jego opowieść o stomatologii i wszelakich eksponatach, które się łączą z tą ważną dla każdego człowieka dziedziną medycyny tak wspaniale, kojąco podziałało na zgromadzonych, że niejeden z nich po zakończeniu chętnie by się oddał w ręce... pana doktora Piotra Kuźnika.

Jednak oglądając niektóre eksponaty można było doznać szoku, że usuwanie zęba mogło odbywać się przy pomocy narzędzi niemal katowskich.

MARIAN KLUSEK