289 milionów dni na zwolnieniach lekarskich

W 2022 r. w Rejestrze zaświadczeń lekarskich zarejestrowano w Polsce 27,0 mln zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy na łączną liczbę 288,8 mln dni absencji chorobowej (z tytułu choroby własnej, opieki nad dzieckiem oraz opieki nad innym członkiem rodziny).

W porównaniu do 2021 r. obserwujemy wzrost zarówno liczby dni absencji chorobowej o 2,2%, jak i liczby zaświadczeń lekarskich o 9,7%. Tylko w grudniu 2022 r. zarejestrowano 3,2 mln zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy na łączną liczbę 29,0 mln dni absencji chorobowej (z tytułu choroby własnej, opieki nad dzieckiem oraz opieki nad innym członkiem rodziny).

W 2022 r. ponad połowę (tj. 55,5%) zaświadczeń z tytułu choroby własnej wystawiono kobietom. W 2021 r. odsetek ten był niższy i wynosił 54,8%.

Zaświadczenia lekarskie z tytułu choroby własnej:

- od 1 do 5 dni - 40,6%

- od 6 do 10 dni - 24,3%

- od 11 do 30 dni - 30,2%

W ub. roku najwyższy odsetek 27,5 % dni absencji chorobowej odnotowano w grupie wiekowej między 30 a 39 rokiem życia. W populacji kobiet wyniósł on 31,4% w tym przedziale wiekowym. Natomiast wśród mężczyzn najwyższy odsetek 23,7% odnotowano w grupie wiekowej 40-49 lat.

16,4% -  choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej (39,1 mln dni absencji chorobowej),

15,7% - ciąża, poród i połóg (37,5 mln dni),

14,2% - choroby układu oddechowego (34,0 mln dni),

13,3% - urazy, zatrucia i inne określone skutki działania czynników zewnętrznych (31,7 mln dni),

10,0% - zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (23,8 mln dni).

Mężczyźni

5,6% - ostre zakażenie górnych dróg oddechowych o umiejscowieniu mnogim lub

nieokreślonym,

5,6% - zaburzenia korzeni rdzeniowych i splotów nerwowych,

4,8% - bóle grzbietu,

3,0% - ostre zapalenie nosa i gardła,

3,0% - inne choroby krążka międzykręgowego

W rankingu tym na 14 miejscu znalazła się jednostka chorobowa COVID-19

stanowiąc 1,4%.

Kobiety

23,2% - opieka położnicza z powodu stanów związanych głównie z ciążą,

5,5% - ostre zakażenie górnych dróg oddechowych o umiejscowieniu mnogim lub

nieokreślonym,

3,8% -  reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne,

3,2% - zaburzenia korzeni rdzeniowych i splotów nerwowych,

2,8% - ostre zapalenie nosa i gardła (przeziębienie),

 W rankingu na 11 miejscu znalazł się COVID-19 stanowiąc 1,4% ogółu dni absencji kobiet.

W świętokrzyskim w 2022 roku wystawiono 686.538 zwolnień lekarskich dla ubezpieczonych w ZUS, czyli średniomięsięcznie było ich ponad 57 tys.

W grudniu ub. roku wystawiono rekordową liczbę zwolnień lekarskich. Było ich aż 70.992.

Nie ma jeszcze danych za cały poprzedni rok. Natomiast w 3 kwartale br. w świętokrzyskim przeprowadzono blisko 4,5 tys. kontroli. Były to zarówno te przeprowadzone przez lekarza orzecznika sprawdzające stan zdrowia, oraz te przez inspektorów kontroli w miejscu zamieszkania. Jakie były efekty?

Na blisko 4 tys. kontroli lekarskich, 349 osób od kolejnego dnia po badaniu wróciło do pracy (w II kwartale było to 256 osób a kontroli prawie tyle samo).

Na 417 kontroli przeprowadzonych w domach, 41 osób wykorzystywało zwolnienia w sposób nieprawidłowy. Łącznie do budżetu państwa w województwie świętokrzyskim za III kwartał wróciło ponad 188 tys. zł.

***

Czytelnicy pytają ZUS odpowiada

Na pytania Czytelników odpowiada Paweł Szkalej, rzecznik prasowy ZUS woj. świętokrzyskiego.

Jak ZUS kontroluje zwolnienia?

 - Są dwa rodzaje kontroli. W pierwszym przypadku badany jest dany człowiek czy rzeczywiście jego zwolnienie lekarskie jest zasadne - mówiąc wprost czy naprawdę jest chory, a drugi rodzaj kontroli - to prawidłowe wykorzystanie zwolnienia.

Czy kontrola zwolnień odbywa się tylko poprzez wizytę w domu?

- Nie. Zwolnienie może też być badanie "zaoczne" czyli poprzez analizę dokumentacji medycznej. Np. przy długim zwolnieniu spowodowanym np. złamaniem kończyny, pacjent nie musi być osobiście w ZUS , bo lekarz na podstawie dokumentacji medycznej może stwierdzić celowość dalszego leczenia. Mówiąc wprost jeśli ktoś był operowany, ma nogę w gipsie leczenie przewidziane jest na kilka miesięcy, a np. pracodawca zgłosił po 2 miesiącach jego nieobecności - wniosek o kontrolę – podając różne argumenty, może się okazać że lekarz tylko na podstawie zebranej dokumentacji uzna że np. wystawione zwolnienie na kolejny miesiąc jest zasadne, rokuje powrót do zdrowia, noga się zrasta potrzeba tylko czasu.

Co w rzeczywistości oznacza wskazanie na zwolnieniu "chory może chodzić"? Czy może on podejmować dowolne czynności? Czy wskazanie "chory musi leżeć" rzeczywiście oznacza to, że może zajmować wyłącznie pozycję leżącą w łóżku?

- To co jest zapisane w zwolnieniu zależy od lekarza i schorzenia pacjenta. Do tego trzeba też podejść racjonalnie. Nie chodzi o to by, osoba ze wskazaniem "chory musi leżeć" przez całą dobę była w pozycji leżącej, ale prawdopodobnie taki zapis związany jest z jego stanem zdrowia. Jeśli ktoś jest w trakcie leczenia np. zapalenia płuc to logiczne jest, że to właśnie "leżenie" przyśpieszy leczenie rozumiane jako pobyt w domu, a nie chodzenie po dworze.

Osoba niezdolna do pracy z powodu choroby, niezależnie od tego, czy lekarz leczący na zwolnieniu lekarskim wskazał, że "chory powinien leżeć" albo, że "chory może chodzić", powinna powstrzymać się od wykonywania czynności sprzecznych z celem zwolnienia lekarskiego, w szczególności takich, które mogą przedłużyć okres niezdolności do pracy. Czas zwolnienia powinna wykorzystać na rekonwalescencję oraz powrót do zdrowia.

Co w przypadku gdy na zwolnieniu "nie chorujemy" tylko gdzieś dorabiamy, albo wyjeżdżamy za granicę?

 - Przepisy jasno to określają, bo zgodnie z ustawą ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Warto też dodać że prawo do prowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich mają – obok inspektorów ZUS-u - pracodawcy zatrudniający powyżej 20 ubezpieczonych.

Co stanie się jeśli pracownik postanowi sam skrócić sobie czas zwolnienia i przyjść do pracy?

- Łamie prawo. Tylko lekarz może zwolnienie skrócić.

Czy e-zwolnienie wymaga konieczności informowania pracodawcy o przyczynie nieobecności w pracy?

Nie. Przyczyna (rozumiana jako choroba ) jest naszą tajemnicą. Kod jednostki nie jest widziany przez pracodawcę. Nie mamy obowiązku informować pracodawcy na co jesteśmy chorzy, czy o tym poinformujemy i jak długo może nas nie być zależy od nas i od tego jakie są relacje z pracodawcą.

Czy to prawda, że zwolnień udzielanych przez lekarza psychiatrę nie wolno kontrolować?

- Każde zwolnienie wolno kontrolować, również te wystawiane przez psychiatrów.

Co w sytuacji gdy po badaniu, lekarz stwierdzi iż jesteśmy zdrowi choć zwolnienie mamy jeszcze kilka dni?

Jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego lekarz orzecznik określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność. Również zasiłek chorobowy nie przysługuje w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.

Czy należy się bać kontroli?

- Nie. Jeśli nie mamy nic do ukrycia, jesteśmy chorzy 2 czy nawet 3 tygodnie, mamy wezwanie do lekarza orzecznika, stawiamy się, lekarz stwierdzi, że nasze zwolnienie jest jak najbardziej zasadne - wracamy do domu leczymy się dalej.