W Końskich odnawiają zabytkowe nagrobki. Pieniądze zbierają kwestarze z PTTK

Od 2016 roku Muzeum Regionalne PTTK, wspólnie z Komisją Opieki nad Zabytkami, organizują kwesty na ratowanie zabytkowych nagrobków na koneckim cmentarzu. Za zebraną w latach 2016-2019 kwotę społecznicy sfinansowali odnowienie 16 obiektów zabytkowych i cmentarnej kultury materialnej.

W 2021 r. kwesta trwała dwa dni. W zbiórkę zaangażowanych było 36 osób, w tym 34 kwestowały z puszkami na cmentarzu parafialnym.

Dzięki zaangażowaniu członków PTTK i wolontariuszy oraz szczodrości osób odwiedzających groby swych bliskich, udało się zebrać 18.704,89 zł. Należy podziękować im za społeczną pracę, a darczyńcom za hojność. Za zgromadzono latach 2017-2020 fundusze, odnowiono 16 zabytkowych pomników nagrobnych. Zebrano i wydatkowano 54.860 złote.

Zabytki cmentarne

Co roku, z wyjątkiem minionego, Komisja Historyczna PTTK Końskie typuje do odnawiania zabytkowe nagrobki koneckiego cmentarza parafialnego. Bo i trzeba wiedzieć, że zabytki tej nekropolii koniecznie ratować należy. Cmentarz konecki jest starszy od warszawskich Powązek. Zatem wolontariusze i członkowie PTTK organizują kwesty, a za zabrane pieniądze finansują fachowe roboty przy odnawianiu kultury materialnej. Ratują niektóre rzeźby, nagrobki, co to już z pomocą warunków atmosferycznych znikają. Czy to rzeźby wykute w kamieniu, czy też pomniki odlane z żeliwa szarego. Na każdym czas odciskał swoje piętno, zabiera szczegóły, niszczy informacje o ludziach, który zostali w tym miejscu pogrzebani, a bliskie osoby pomnik na mogile stawiali z myślą, że to będzie na wiecznej rzeczy pamiątkę.

Kwatera rzeźb granitowych

Zbiórka prowadzona była przy cmentarzu na ul. Browarnej. Jej inicjator, Wojciech Pasek mówi nam, że pieniądze zebrane w tym roku zostaną przeznaczone na odnowę kwatery znajdującej się przy kaplicy, złożonej z kilku zabytkowych nagrobków.

- Mam nadzieję, że uda się odnowić trzy nagrobki z sześciu. To nie są groby publicznych osób, ale ze względu na swoją formę i treść zasługują na odnowienie, rekonstrukcję. Kamienne nagrobki wyróżniają się spośród innych. Na jednym z nich wykuto kotwicę zawieszoną na krzyżu.

Drzewo na grobie

- Od starożytności motyw drzewa wykorzystywany był w sztuce nagrobnej. W starożytnym Egipcie częstą ozdobą królewskich grobowców był figowiec sykomora. Drzewo to zapewniało zmarłym ochłodę w cieniu korony oraz pożywienie w życiu pośmiertnym. Z kolei na rzymskich ołtarzach poświęconym rodzinnym manon -duchom przodków, pojawiały się dęby, drzewa oliwne oraz laurowem - czytamy na stronie internetowej "Historie Tajemnice, Odkrycia".

- Motywy te zostały przejęte przez pierwszych chrześcijan na sarkofagach grobowych i w zdobnictwie grobów katakumbowych. W średniowieczu oraz nowożytności rzadziej stosowano wizerunek całego drzewa, ograniczając się do samych gałązek lub liści dębowych, laurowych, oliwnych lub palmowych. Całościowe ujęcie zarezerwowane było jedynie do zobrazowania końca życia ludzkiego, co symbolizować miał złamany, ścięty lub zeschnięty pień drzewa.

Romantyzm

- W XIX wieku za sprawą romantyzmu, na cmentarzach ewangelickich, katolickich oraz żydowskich zaczęły pojawiać się nowe rodzaje nagrobków w formie pnia z obciętymi konarami. Liczba obciętych konarów znajdujących się w pniu, wskazywała czasami liczbę członków rodziny zmarłego pochowanych w na tym samym cmentarzu - czytamy dalej w "Historia Tajemnice, Odkrycia".

Tego rodzaju pomniki stawiano na koneckim cmentarzu latach 80.XIX wieku. Być może na grobach osób dziś mało znanych, ale w tamtym czasie majętnych obywateli Końskich. Te rzeźby przypominające drzewa, niekiedy złamane, z widocznymi korzeniami, korą na całej wysokości według wyobrażeń artysty, czy kamieniarza w granicie było niezmiernie pracochłonne. Autorzy wykazywali się wielkim kunsztem.

Epitafia na drzewach

Na wyrzeźbionych epitafiach, które są jakby wrośnięte w te granitowe drzewa można odczytać ludzi, jakim zostały poświęcone. Wymienia się ich z nazwiska, imienia i głównie daty śmierci: Józef Rafalski zm. 6 lipca 1888 r.; Antoni Rafalski zm.1 kwietnia 1889 r. Na stojącym po lewej stronie granitowym drzewie epitafium: Julian Fuksiewicz zm. 6 grudnia 1862 r. Za nim na kolejnym pomniku - Antonina z Szydłowskich Wiszniewska zm. 11 października 1907 r. Obok kilka innych nazwisk, zapewne dołożonych w innym okresie, gdy w mogiłach pochowano kolejnych zmarłych.

Rzeźbiarz  z Wierzbnika

Na koneckim cmentarzu takich pomników przypominających drzewa jest kilkanaście. Ale wiele nie zdołało oprzeć się warunkom atmosferycznym, a może i ludzkiej naturze? Jeżeli przyjąć, że wszystkie te pomniki, a są bardzo podobne, zrobione były w tym samym warsztacie, to według sygnatury rzeźbił je M. (prawdopodobnie Marceli) Fochtman z Wierzbnika, obecnie dzielnica Starachowic.

Wypada wspomnieć historyczny epizod z odzyskania niepodległosci, jaki miał miejsce w Wierzbniku z udziałem mistrza M. Fochtmana.

Dnia 6 listopada pod budynkiem Urzędu Powiatowego odbyła się manifestacja licznej grupy robotników i chłopów, która uchwaliła rezolucję rozwiązującą Sejmik. W tym samym dniu miało miejsce pierwsze nadzwyczajne posiedzenie Rady Miejskiej, na którym powołano przedstawicieli miasta jako delegatów Tymczasowej Rady Powiatowej. Zostali nimi Józef Jedynak, Marceli Fochtman, Józef Wysocki, Rabin Kaliszewski - informuje "Gorący Listopad 1918, w Wierzbniku".

Kwestarze 2021

Ireneusz Biskupski, Bolesław Borowiecki, Elżbieta Brodzińska, Ryszard Cichoński, Marzenna Cisak, Stanisław Cisak, Ada Dębowska, Robert Elster, Bogdan Faworski, Mirosław Gryglicki, Katarzyna Janiszewska, Damian Jurek, Iwona Koczaj, Marek Kozerawski, Gabriela Łaska, Anna Męcina, Jan Nowak, Radosław Nowek, Patryk Maleta, Katarzyna Pasek, Monika Pasek, Wojciech Pasek, Jolanta Pera, Julia Piwczyk, Rajmund Stańczyk, Katarzyna Stępień, Tadeusz Śliwak, Grzegorz Węgrecki, Krzysztof Wiatr. Włodzimierz Wojciechowski, Wojciech Wojciechowski, Teresa Wołodkiewicz, Agnieszka Zatora, Arkadiusz Zatora, Julia Zatora, Maciej Żywicki.

MARIAN KLUSEK