PIŁA . Aleja królewskich, pomnikowych dębów

Pomnik przyrody " Grupa sześciu królewskich dębów bezszypułkowych" znajduje się na terenie Nadleśnictwa Barycz w Leśnictwie Smolarnia przy drodze krajowej DK42, w Pile obok zbiornika wodnego na rzece Czystej. Obok jest miejsce do parkowania aut.

Rozporządzenie nr 276/2001 Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 9 sierpnia 2001 roku ustanawia pomnikiem przyrody 6 dębów bezszypułkowych - okazała grupa drzew pomnikowych jest zlokalizowana w bliskiej okolicy Końskich, w miejscowości Piła. Drzewa rosną od ponad 170 lat na łuku drogi nr 42 przy końcu zabudowań miejscowości Piła, niedaleko zbiornika wodnego. Sześć, majestatycznych dębów osiąga wysokość do 30 m, a ich średnica w tzw. pierśnicy wynosi od 1,1 do 1,9 m. Warto zatrzymać się na chwilę na pobliskim parkingu. Dodać należy, że według obecnie sporządzonych szacunków dęby liczą sobie po 200, a może nawet więcej lat. Dopiero po 100 latach osiąga wysokość docelową. Szerokość jego korony osiąga 15-20 metrów, tak samo, jak dąb szypułkowy i tak samo charakteryzuje się bardzo wyraźnym przewodnikiem aż do samego wierzchołka. Dąb bezszypułkowy występuje głównie w borach mieszanych lub tworzy dąbrowy. Lubi gleby lekkie, kamieniste lub gliniaste. Jest ważnym drzewem leśnym na pogórzu i w niższych położeniach górskich. Dąb bezszypułkowy dorasta do 20-30 metrów wysokości.

 Dęby do badania

 - Nadleśnictwo Barycz udostępniło dla turystów okolice zbiornika w Pile, w powiecie koneckim. Powstały miejsca parkingowe i tablice informacyjne, z których można się dowiedzieć różnych ciekawych wieści - informował Kamil Kubicki, rzecznik Nadleśnictwa Barycz. - Drogowskazy poprowadzą nas do pobliskiego pomnika przyrody - "Alei sześciu dębów"...bezszypułkowych. Ich wiek szacujemy na 150-250 lat. W tej chwili nadleśnictwo poszukuje wykonawcy, który wnikliwie zbada stan tego pomnika przyrody. Pełne informacje poznamy na wiosnę - wyjaśnia.

 Mają imiona

Jan Grot, radny miejski Końskich z rejonu Piły, pokusił się o bliższe rozpoznanie problemu grupy dębów, jakie rosną na wspomnianej alej przy drodze krajowej DK42 relacji Końskie - Stąporków. Okazuje się, że są to dęby bezszypułkowe, które w Polsce należą do "mniejszości" drzew tego gatunku. Dęby mają swoje imiona. Dąb "Maria" o obwodzie 509 cm ma wysokość 28 metrów; dąb "Magdalena" w obwodzie liczy 667 cm i wysokości 26,5 metra; "Zofia" ma w talii 466 cm, wysokość – 26,5 m; dąb "Piotr" o obwodzie 604 cm ma wysokość 31,5 m; "Jan"- 381 centymetrów w obwodzie i wysokości 29,5 metra i największy "Bartłomiej"- w obwodzie 617 cm, wysokości 28 metrów. I dodać należy, że dąb "Magdalena" w obwodzie mierzonym na wysokości 130 centymetrów od ziemi ma 667 centymetrów, jest prawdopodobnie najgrubszym bezszypułkowym dębem, w Polsce. 

Gdy jedziemy drogą DK42, od Stąporkowa do Końskich, po prawej stronie znajduje się właśnie owa aleja dębów. I tak – od prawej strony grupy rosną: rekordzista - "Magdalena", "Piotr", "Jan", dąb "Maria" - z kapliczką. I dalej dąb "Bartłomiej" i "Zofia.

Najpiękniejszy, bo bezszypułkowy

Dendrolodzy wyrażają stwierdzenie, że dąb bezszypułkowy posiada bardziej regularną budowę. Choć chyba po części okupiona jest nieco mniejszymi rozmiarami i nieco mniejszą długością życia. Ta regularność budowy dotyczy zarówno widocznym zwykle do samego wierzchołka pniem, jak i bardziej symetrycznym listowiem. Najpewniejsza jednak metoda odróżnienia dębu bezszypułkowego od szypułkowego wiąże się z długością szypułek żołędzi. Na bezszypułkowym są żołędzie "siedzące" obok siebie.

 Kapliczka broni przed wycinką

 Na dębie "Maria", który rośnie najbliżej drogi DK42 umieszczono kapliczkę skrzynkową. Drewniana skrzyneczka z daszkiem, wewnątrz której ludzie umieszczali różne dewocjonalia od krzyżyka poczynając, a na jakimś obrazku, najczęściej Matki Boskiej, czy świętego kończąc. Później inni dokładali kolejne elementy "zdobnicze" jak kwiaty, a czasem i świeczki. Uważali, że dąb z kapliczką nie jest do ścięcia. Ma rosnąć, rosnąć do końca swoich dni. Wg ludowych wierzeń, za ścięcie takiego drzewa z kapliczką, groził drwalowi grzech, a nawet kara boska !

W naszym regionie, wiele drzew zaznaczono kapliczkami. Przy drodze, wyjeździe z Odrowąża w kierunku Wólki Plebańskiej po lewej stronie stoi dąb, w który wrosła metalowa kapliczka. Kapliczkę przytwierdzoną do pnia, przyroda przyjęła entuzjastycznie. Jako zapewnienie długiego życia drzewa.

MARIAN KLUSEK