RADOSZYCE. Historia, tajemnice i renowacja kościoła pw. św. Piotra i Pawła [ZDJĘCIA]

Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Radoszycach, o średniowiecznym rodowodzie, przepiękny bezcenny zabytek, odzyskał dawna świetność. Całkowita wartość restauracji świątyni wyniosła 998.288,18 zł, z czego 978.322,42 zł stanowiło dofinansowanie.

W ramach Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, 28 maja 2024 r. podpisana została umowa na "Renowację wnętrza kościoła pw. św. Piotra i Pawła w Radoszycach". Natomiast 27 listopada 2025 r. odbyło się oficjalne przejęcie zadania wspomnianego projektu. Parafia i pierwotny drewniany kościół pw. św. Pawła Apostołów i św. Stanisława biskupa powstały wraz z utworzeniem miasta około 1364 r. z fundacji króla Kazimierza Wielkiego.

Najbardziej charakterystycznym elementem a jednocześnie zabytkiem Radoszyc jest kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. Ponoć jeszcze w XVIII stuleciu nad drzwiami świątyni widniał napis, który głosił, iż radoszycką świątynię ufundował w 1006 roku sam Bolesław Chrobry. Zaś parafię powołano w 1364 r. za czasów Kazimierza Wielkiego. Dziś w charakterystycznej bryle radoszyckiej świątyni trudno wprost dopatrzeć się elementów średniowiecznych, choć według księdza Jana Wiśniewskiego (autora licznych opisów kościołów i historii różnych parafii jakie umieszczał w "Dekanatach", kolekcjonera staroci, regionalisty żyjącego na przełomie XIX i XX wieku), dawny kościół to ledwie nawa i prezbiterium obecnej świątyni. Kaplica północna pw. św. Anny została wzniesiona w 1631 r. z fundacji Krzysztofa Wirtelicjusza. Kaplica południowa pochodzi sprzed 1620 r., a gruntownie przebudowana została w XIX w. Kolejny kościół został zbudowany lub gruntownie przebudowany w pierwszej połowie XVII wieku. Dobudowano wieżę w 1846 . Dokładnie wiadomo, że kościół jest budowlą orientowaną. W 1869 r. Radoszyce zostały pozbawione praw miejskich za udział społeczności w Powstaniu Styczniowym. Ale kościół z licznymi zabytkowymi ołtarzami przetrwał do naszych czasów.

Z zapisków odnoszących się do kościoła, które sporządził Jan Długosz wynika, że to król Kazimierz Wielki w 1370 r. nadał osadzie prawa miejskie. W dokumencie z 1369 r. znajduje się wzmianka o Radoszycach jako wsi z położonej na tym terenie z dworem i młynem królewskim. Niemniej przez minione wieki Kazimierz Wielki zasłużył sobie na wielki szacunek radoszyckich mieszczan. Wciąż jest wspominany, jako król, który Radoszyce zastał "z kurnymi chatami, a zostawił rozkwitające miasto".

Prawdopodobnie w Radoszycach był zamek królewski, albo dwór rycerski, gdzie zatrzymywali się królowe polscy. Każdy z nich wielce wierzącym monarchą był. Nna codzienne msze święte udawali się do kościoła w Radoszycach.

Pierwszym monarchą był Kazimierz Wielki. Władysław Jagiełło, władca Polski, wiele razy Radoszyce odwiedzał. Pierwszy raz zatrzymał się tu w 1411 r., gdy z wojskami wyprawiał się Prus. Potem pojawiał się w 1425 r., zaś w 1428 król najprawdopodobniej ustanowił miasto na prawie niemieckim. W 1450 r. był w Radoszycach król Kazimierz Jagiellończyk, a przez pewien czas w przebywały tu też królewskie córki, prawdopodobnie chroniąc się przed zarazą. Przywilej potwierdzony i w mocy utrzymany w 1531 r. w Krakowie przez Zygmunta Starego, w Piotrkowie przez Zygmunta Augusta w 1552 r., Stefana Batorego w roku 1578 i Zygmunta Starego. W czasie potopu szwedzkiego przemaszerował przez Radoszyce król Jan Kazimierz. W 1787 r. w przebywał ostatni król, Stanisław August Poniatowski. Oglądał miejscowe fabryki żelazne, piece i fryszerki, fabrykę karabinów w Pomykowie.

Kościół w Radoszycach pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła, posiada trzy nawy charakterystyczną czworoboczną wieżą od strony zachodniej. Wnętrze nakryte jest XVII-wiecznym sklepieniem ze skromną dekoracją stiukową w prezbiterium. Najstarszym elementem wyposażenia jest kamienna chrzcielnica pochodząca prawdopodobnie z XVI wieku. Ołtarz główny, ołtarze boczne, ambona i chór noszą natomiast cechy baroku.

Kościół wpisany jest do rejestru zabytków, co czyni go jednym z cenniejszych pamiątek w naszym regionie. Inwestycja, czyli prace remontowe, renowacyjne, odtworzeniowe polegały na konserwacji dwóch ołtarzy bocznych, ambony oraz detali zewnętrznych, takich jak zabytkowe drzwi główne i schody przy wejściu. Planowane prace wykonano, przywracając dawny blask w kościele.

Ambona teraz jawi się jako przyciągający wzrok element wystroju. Malachitowa barwa ozdób przypominających elementy roślin na kazalnicy i daszku nad nią odróżnia całość od tego typu zabytków w innych kościołach. Jest niepowtarzalna.

Warto przypomnieć, że Rządowy Program Odbudowy Zabytków kierowany jest do gmin, powiatów oraz województw. Polega na bezzwrotnym wparciu inwestycji dotyczących renowacji i odbudowy zabytków. Całkowita wartość przedsięwzięcia to kwota 998.288,18 zł, z czego dofinansowanie stanowi 98% tej sumy. Zgodnie z harmonogramem, renowacja dwóch ołtarzy bocznych i ambony w Kościele Parafialnym pw. św. Piotra i Pawła w Radoszycach ma się zakończyć w ostatnim kwartale 2025 r.

Odnowienie to nie tylko działanie na rzecz ochrony dziedzictwa, ale również element wzmacniający lokalną tożsamość i atrakcyjność kulturową gminy. Zakończona renowacja to kolejny krok w kierunku zachowania kulturowego dziedzictwa regionu.