Mieszkańcy ziemi koneckiej w Powstaniu Styczniowym [ZDJĘCIA]

22 stycznia 2022 roku minęła 159 rocznica wybuchu Powstania Styczniowego. Na ziemi koneckiej w uroczysku Ormanicha, pod Niekłaniem i Stefankowem rozegrały się ważne bitwy. Żołnierze powstania i weterani spoczywają na cmentarzach Końskich, Niekłania, Radoszyc.

W przeddzień rocznicy ważnego zrywu powstańców burmistrzowie Końskich Krzysztof Obratański, Marcin Zieliński i Krzysztof Jasiński złożyli wiązankę kwiatów i zapalili świece pamięci na mogile żołnierzy powstania 1863 roku Franciszka Makulskiego i Lucjana Łączkowskiego.

Franciszek Makulski był powstańczym naczelnikiem parafialnym, a Lucjan Łączkowski kapitanem w oddziale Jana Rudowskiego. Losy obu powstańców przypieczętowała wizyta w Końskich naczelnika wojennego, generała Bellegarda, który nakazał odbyć sąd polowy i skazał ich na śmierć. Zostali straceni 8 maja 1864 roku we wspomnianym miejscu i tu pogrzebani. Ze względu na pandemię w tym miejscy pamięci narodowej, oprócz burmistrzów nie było nikogo. Zwłaszcza młodzieży, dla której historia małej ojczyzny jest ważnym elementem wychowania.

Wielka wsypa

Do Końskich dotarł 600 -osobowy oddział Łakińskiego, sformowany w Korytkowie. Wyparty przez Rosjan z Końskich zajął Opoczno, gdzie po kilku dniach zamierzał połączyć się z Langiewiczem. Oddział posiadał armatę odlaną w Drzewicy. Major Hipolit Zawadzki, dzierżawca folwarku w Mniowie zwerbował chłopów z okolic. Założył kwaterę w uroczysku Ormanicha dla 400-osobowego oddziału. Zaopatrzenie i werbunek organizowali m.in. ludzie z Radoszyc: ks. Strużyński wikary, burmistrz Komosiński. Do tego zgrupowania dotarli oficerowie carscy z Piotrkowa - Polacy: Jan Rudowski i Bronisław Gromejko.Na skutek donosu znajdujący się w Czermnie kpt. Obuchow rankiem 21 kwietnia skierował się na Ormanichę. Powstańcy byli kompletnie zaskoczeni i po dwugodzinnej wymianie strzałów zarządzili odwrót. Słysząc kanonadę pod Ormanichą ruszyła Kielecka kolumna gen. K. Czengierego. Zaszła z tyłu i zadała ostateczny cios zgrupowaniu. Trzech powstańców powieszono na dębie. Kilka dni po tej krwawej bitwie do pobliskiej Lipy wkroczył konny oddział carskiej żandarmerii Kazimierza Błaszczyńskiego "Bończy". Mieszkańcy wsi wyłapywali powstańców przyczyniając się do rozbicia. Żandarmi powiesili dwóch chłopów i spalili cztery zagrody.

Bitwa pod Niekłaniem

22 kwietnia 1863 roku płk Dionizy Czachowski z 438 powstańcami przybył od strony Niekłania. Ponad 1000 żołnierzy pozostawił w tzw. Piekle Niekłańskim. Ok. godziny 9 czołowa część oddziału została ostrzelana przez Rosjan, którymi komenderował mjr Chmielnicki. Kompania powstańczych strzelców i dwie kompanie kosynierów dowodzone przez kpt. Stanisława Dobrogojskiego, taktycznym manewrem wyszły na tyły Rosjan. Zaatakowały i przesądziły o zwycięstwie. W pierwszym ataku na carskie wojsko zginął kpt. Dobrogojski, co u jego żołnierzy spowodowało wściekłość. W odwecie dokonali rzezi 60 carskich sołdatów. Pozostałych przy życiu 12 żołnierzy z pułku Smoleńskiego, który wsławił się okrucieństwem w Suchedniowie i Wąchocku, powieszono na 12 dębach.

Na cmentarzu

Na koneckim cmentarzu parafialnym, obok kościółka św. Anny znajduje się grobowiec z napisem: "† Ś.P. Kazimierz Falkiewicz,Żył lat 76, Zmarł 12-V 1917 Końskie". Uczestnik walk o wolność Narodu 1863r. Obok grobowca Falkiewicza jest położona kamienna płyta z napisem: "Śp.Stanisław Piątkowski, Weteran 1863 r. Przeżywszy lat 76 zmarł 11 kwietnia Przy głównej alejce cmentarnej znajduje się katakumba z napisem -"Jadwiga z Kalicińskich Malanowiczowa Uczestnik Powstania 1863r. Żyła lat 87. Nieco dalej jest mogiła "Ś.P. Stanisław Mietliński Weteran Powstania 1863r. ur.1835 zm.1926". Przy głównej alejce cmentarnej są groby Mariana Józefa Szymańskiego, Władysława Radwana i jego bratankaJana oraz wielu innych cichych bohaterów powstania.

Strzegą pamięci

 Na cmentarzu parafialnym w Radoszycach, znajduje się żeliwny nagrobek z napisem: "D.O.M. X. Józef Urbański Prałat Arhidyakon Katedry Sandomierskiej Proboszcz Parafji Radoszyce. Jubilat żył lat 83 Zmarł dnia 8 stycznia 1885 roku". Za popieranie Powstania Styczniowego 1863 roku ksiądz został aresztowany i osadzony w więzieniu w Przedborzu, a następnie w Radomiu. Siedział tam do 1 grudnia 1863 r.

Nieco dalej znajduje się mogiła z napisem wyrytym w kamieniu: "Ś.P. Jan Cybulski z Cybulic Wielkich (ur. 24 czerwca 1839 roku,m zm. 24 czerwca 1916 roku) Zesłaniec na Syberię Powstaniec 1863". W Gowarczowie, na cmentarzu parafialnym znajduje się pomnik poświęcony Powstańcom 1863 roku. Po lewej stronie wykuty napis: "Powstańcy Styczniowi - Andrzej Jaroszek Lat 35, Hipolit Sobecki Lat 40 - Straceni przez zaborcę carskiego 3-IX-1863r."

MARIAN KLUSEK