W Białym Ługu zbudują pomnik na leśnej mogile ułanów [ZDJĘCIA]

27 października 1944 r. 25 pp AK stoczył w Białym Ługu całodniowy bój z Niemcami. Z 27 pułku ułanów, dowodzonego przez por. cc Adolfa Plicha "Góra"/"Dolina". który wchodził w skład 25 pp, polegli starszy wachmistrz pchor./ppor. Stanisław Bazarewski ps."Bazar" oraz ułan Henryk Izdebski ps. "Lis". Zostali pochowani w lesie, na polu bitwy. Teraz na ich mogile będzie postawiony pomnik.

Ten niewielki ziemny grób w leśnej głuszy pojawił się 27 października 1944 r.

Po słynnej bitwie partyzanckiej z Niemcami pogrzebano żołnierzy z 27 pułku ułanów, szwadronu dowodzonego przez por. cc Adolfa Plicha "Góra" - "Dolina". W grobie spoczywało jeszcze sześciu innych żołnierzy z 25 pp mjr. "Leśniaka" Rudolfa Majewskiego.

Gdy tylko front wschodni przeszedł 17 stycznia 1945 r. przez ten skrawek powiatu koneckiego, rodziny poległych wywiedziały się, gdzie ich bliscy spoczywają. Przyjechali, wydobyli zwłoki i z szacunkiem pogrzebali na cmentarzu parafialnym w Żarnowie. Dwóch obcych zostawili w ziemi. To byli partyzanci, ułani, którzy w te strony przybyli ze szwadronem konnym wywodzącym się ze Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego (27 pułk ułanów) dowodzony przez por. cc Adolfa Plicha ps. "Góra" - "Dolina".

Na skraju polany

Na skraju wielkiej polany w Białym Ługu, stoi olbrzymi głaz podparty kamieniami. To pomnik upamiętniający bitwę z 27 października 1944 r. W tym miejscu starły się oddziały "cichociemnego" porucznika Adolfa Pilcha "Doliny" z obławą niemiecką. Bitwę w Białym Ługu opisano na stronie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznych "Jodła", gdzie czytamy m.in.:

- 24 października Samodzielny Oddział Partyzancki wszedł w skład 25 Pułku Piechoty Armii Krajowej, którym dowodził major "Leśniak" Rudolf Majewski. Oddział stworzył III batalion w składzie: 7 kompania 78 pułku piechoty Strzelców Słuckich z Baranowicz oraz szwadron kawalerii 27 pułku ułanów imienia Króla Stefana Batorego z Nieświeża.

Bitwa

I dalej "Jodła" podaje, że w straży przedniej szedł III batalion dowodzony przez porucznika Adolfa Pilcha "Dolinę". Pułk, liczący około 850 żołnierzy, bez przeszkód pokonał trasę. Nad ranem oddział dotarł do wsi Biały Ług i rozłożył się na kwaterach. (...) Jak się okazało naprzeciw partyzantów stali Ukraińcy, z dywizji SS Galizien". Poranny atak rozbił napastników. "Dolina" zarządził odwrót. Ze wsparciem przybyła kompania piechoty. Major "Leśniak" wydał rozkaz aby oddział obszedł niemieckie pozycje i zaatakował wrogów od tyłu.

Partyzanci przeprowadzili atak, który kompletnie zaskoczył wroga. Ogień otwarty z bliskiej odległości przyniósł straszny efekt. Nieprzyjaciel, zaczął w bezładzie uciekać. Straty własne wynosiły 8 poległych i 27 rannych (z których dwóch zmarło). W bitwie zginęło 140 żołnierzy Wehrmachtu, SS Galizien i innych formacji.

Święto pułkowe ułanów

27 pułk ułanów imienia Króla Stefana Batorego obchodzi swoje święto 27 lipca. W tym dniu powołano pułk na ziemi nowogrodzkiej w Nieświeżu. Kontynuując tradycje pułkowe teraz pod pomnikiem na Białym Ługu odbywa się święto pułkowe. W 1999 r. po raz pierwszy z inicjatywy księdza Jana Adacha, proboszcza parafii w Lipie, zorganizowano mszę w miejscu bitwy. Na kolejne rocznice przybywały grupy rekonstrukcyjne.

Miejscowi ludzie oznakowali miejsce, gdzie spoczywają dwaj ułani. Ogrodzili płotkiem, ustawili krzyż. Natomiast kultywujący tradycje historyczne tego pułku, świętują na polanie w Białym Ługu. Zasłużeni dla tradycji otrzymują odznaki pułkowe, odznaczenia. Konne szwadrony pokazują ich walkę w czasie słynnej bitwy.

Pamięć zostaje

Robert Wielgopolan, wójt Słupi Koneckiej mówi nam, że gmina z pomocą stowarzyszeń wybuduje pomnik w miejscu pochówku ułanów.

- Wiadomo, że jednym z pogrzebanych w tej mogile jest ułan Henryk Izdebski ps. "Lis". Natomiast personalia drugiego nie są pewne. Ekshumować szczątków żołnierzy nie będziemy. Przybyli w czasie wojny z obecnej Białorusi. Teraz nie wiadomo, gdzie szukać ich rodzin. Uhonorujemy ich pomnikiem. Jak bohaterów. Niemniej liczymy, że na tegoroczne święto pułkowe ułanów, pomnik będzie gotowy. Po przeszperaniu wydawnictw historycznych wychodzi nam, że drugim pochowany w lesie jest starszy wachmistrz pchor. ppor. Stanisław Bazarewski ps."Bazar" - dodaje włodarz gminy.

Trzeba dodać, że na cmentarzu parafialnym w Żarnowie, w wojennej kwaterze ustawiono tablice z nazwiskami mieszkańców gminy Żarnów, którzy polegli w Białym Ługu.

MARIAN KLUSEK

Zdjęcia także: Gmina Słupia Konecka i Gmina Żarnów