PILCZYCA, MNIN. Remontowanie kościołów, rekonstruowanie historii

W gminie Słupia Konecka zakończono remont dwóch zabytkowych kościołów – w Pilczycy i Mninie. W ramach modernizacji wymieniono między innymi okna i drzwi, które od lat wymagały naprawy. Jak mówią parafianie, przez nieszczelne ramy do wnętrza świątyni w Pilczycy, jak też w Mninie, przedostawał się wiatr i deszcz, co utrudniało modlitwę w skupieniu.

Polska, jako jeden z nielicznych krajów, od kilku wieków przeżywała różnego rodzaju wojny. Najeźdźcy kradli, co się dało, a czego nie wzięli czy nie udźwignęli – niszczyli. Największe spustoszenia poczynili Szwedzi w czasie potopu, rabując głównie kościoły. Zabytkowe świątynie opustoszały z cennych elementów. Potem nastąpiły kolejne zbrojne starcia, rozbiory, okupacje, dwadzieścia lat wolności i znów okupacje – niemiecka i sowiecka. Każdy okupant miał złodziejskie usposobienie, kradł również zabytkowe elementy. To, co nieco ocalało w kościołach, padało łupem kolejnych złodziei, którzy odzierali świątynie z materialnej historii. Całe szczęście, że zachowały się przekazy ustne i spisane. Właśnie dla tych historycznych świadectw, ku pamięci współczesnych, warto świątynie odnawiać i opowiadać o ich dziejach.

Z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, w ramach którego przeznaczono około 2,5 miliarda złotych dofinansowania na ponad 4800 projektów, skorzystały także kościoły w Pilczycy i Mninie. Ponadto wsparcie otrzymały świątynie w Czermnie, Niekłaniu, Fałkowie, Odrowążu i Radoszycach. Pomoc finansowa obejmuje prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane w obiektach wpisanych do rejestru zabytków.

W gminie Słupia Konecka dobiega końca remont dwóch zabytkowych kościołów – w Pilczycy i Mninie. W ramach prac wymieniono między innymi okna i drzwi, które od lat wymagały naprawy. Jak mówią parafianie, przez nieszczelne ramy do wnętrza świątyń przedostawał się wiatr i deszcz, co utrudniało odprawianie nabożeństw.

Wójt gminy, Robert Wielgopolan, podkreśla, że inwestycja była konieczna, by uchronić zabytkowe obiekty przed dalszą degradacją. Zaznacza też, że poprawa warunków wewnątrz świątyń będzie odczuwalna dla mieszkańców uczestniczących w nabożeństwach.

Pierwotny drewniany kościół w Pilczycy budowano w XIV wieku. Sama Pilczyca od XV wieku stanowiła własność rodową Pilczyckich, potem Łąckich z Nadola i Zarembów. W XIX wieku należała do hr. Tomasza Zamoyskiego.

Franciszek Zaremba, komornik ziemi sieradzkiej, otrzymał w 1761 roku od króla Augusta III przywilej założenia miasta Pilczyca, jednak nigdy nie został on zrealizowany. Parafia istniała już przed 1325 rokiem i z tego okresu pochodził pierwotny drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła, kilkakrotnie odbudowywany. Rozebrano go w 1848 roku. W latach 1851–1859 zbudowano kościół murowany, który poświęcono w 1859 roku. W 1931 rozpoczęto budowę nowego kościoła, ukończoną w roku 1951.

Pod kościołem spoczywa m.in. Anna z Romiszowic, żona Jana Chryzostoma Paska, autora słynnych pamiętników. Do dziś w parafii zachowała się ofiarowana w 1697 roku gotycka monstrancja z herbem i inicjałami J. Ch. Paska.

W 1920 roku pożar zniszczył świątynię parafialną. Z dymem poszła również połowa wsi. Podobno przyczyną było nieostrożne obchodzenie się z lampą naftową, świeczką lub niedopałkiem papierosa. Zajęła się słoma na furmankach, jakie stały niedaleko kościoła i czekały na wyjazd na jarmark do Końskich. Ogień szalał, czyniąc ogromne spustoszenie.

Od tego momentu msze święte i inne modlitwy odprawiano w kaplicy św. Barbary. Dopiero 1 października 1930 roku rozpoczęto wznoszenie nowego kościoła, z trwałego materiału – ciosu kamiennego. Nowoczesna świątynia św. Michała Archanioła w Pilczycy, według projektu arch. Wacława Borowieckiego z Kielc, została wybudowana w latach 1929–1960 staraniem ks. Tadeusza Malewskiego i ks. Wacława Kocznorowskiego.

Obecny kościół, według projektu arch. Wacława Borowieckiego, wybudowano w latach 1929–1960 staraniem ks. Tadeusza Malewskiego i ks. Wacława Kocznorowskiego. Po II wojnie światowej budowę kontynuował ks. Wacław Ośka, a wieżę dobudowano staraniem ks. Aleksandra Kamińskiego.

Dedykacji świątyni dokonał w 1960 roku sługa Boży bp Piotr Gołębiowski. Kościół był restaurowany w 1981 roku. Boczna kaplica została wykończona i oddana do użytku w 1997 roku staraniem ks. Jana Kieczyńskiego. Kościół jest budowlą w stylu neogotyckim, z kamienia i cegły.

9 kwietnia 2024 roku wyremontowano dach kościoła w Mninie, a 13 maja 2024 wymieniono wszystkie okna – stare i nieszczelne, które nie spełniały żadnych wymogów. Nie tylko nie chroniły przed wiatrem i utratą ciepła, ale do środka dostawał się deszcz – opisuje wójt Robert Wielgopolan.

– Samorząd zapowiada, że to nie koniec prac konserwatorskich. Trwają przygotowania do kolejnych wniosków o dofinansowanie – dodaje.

Pierwotny kościół drewniany pw. Wszystkich Świętych, z fundacji dziedziców Mnina, wzniesiono około 1424 roku. Kolejny, pod tym samym wezwaniem, zbudowano pod koniec XVII wieku (ok. 1693 roku) i funkcjonował do pierwszej połowy XIX w.

W 1823 roku właściciel Mnina, hrabia Aleksander Colonna-Walewski, wraz z żoną Teklą, ufundowali kościół murowany pw. św. Tekli. W kronice szkoły podstawowej w Mninie zapisano, że w dworku Walewskich toczy się akcja powieści Heleny Mniszkówny Trędowata.

Na początku XX w. ściany świątyni zaczęły pękać, co groziło zawaleniem. Dlatego w 1931 roku kościół rozebrano.

Przewidując rozbiórkę kościoła, w 1930 roku zbudowano drewnianą kaplicę pw. św. Tekli. Stanęła na placu obok miejscowej szkoły podstawowej. Była to prosta budowla – na drewnianych belkach obłożona deskami.

Świadkowie wspominają, że w Mninie, po jednej stronie drogi stała drewniana kaplica, a po drugiej – murowany kościół. Najpierw kaplicę desakralizowano, a do nowego kościoła przeniesiono ołtarze, obrazy i wizerunki, w tym ołtarz główny. Drewniany budynek rozebrano do fundamentów.

Kolejną świątynią jest murowany kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Tekli, zbudowany w latach 1956–1963 według projektu architekta Stanisława Marzyńskiego.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Tekli w Mninie został wybudowany w latach 1956–1963 i konsekrowany w 1969 roku przez bp. Piotra Gołębiowskiego. Świątynia w stylu neogotyckim jest trzynawowa, zbudowana z piaskowca.

– W tej chwili pracujemy nad instalacją ogrzewania w miejscowości Mnin. Ksiądz proboszcz przygotowuje wniosek o dofinansowanie z urzędu wojewódzkiego, aby można było kościół ogrzać – podkreśla wójt Robert Wielgopolan.